Sensorische Integratie

Sensorische integratie, ook wel sensorische informatieverwerking genoemd, verwijst naar het proces waarbij onze hersenen zintuiglijke prikkels uit zowel de omgeving als ons eigen lichaam ontvangen, organiseren en interpreteren. Een goede regulatie van prikkels zorgt ervoor dat we adequaat kunnen handelen in het dagelijks leven.

Als de sensorische integratie niet meer goed functioneert wordt er gesproken van een stoornis op een of meerdere systemen in je zenuwstelsel.

Wat is sensorische integratie?

Elk moment van de dag worden we blootgesteld aan prikkels. Zowel van buitenaf als van binnenin ons lichaam. Zintuigen nemen deze prikkels of informatie op en sturen deze naar de hersenen. Hier worden ze verwerkt en geïntegreerd. Een bekend voorbeeld is dat je je hand kan wegtrekken als je voelt dat deze vuur aanraakt. De hitte prikkels wordt verwerkt door het brein en zorgt ervoor dat je je hand kan wegtrekken bij het gevaar.

Naast het zintuigelijk systeem, waarmee we in contact staan met de buitenwereld, kennen we ook prikkels die van binnenuit komen: vanuit het evenwichtsorgaan en proprioceptief systeem.

• Zintuigelijk systeem: Hiermee staan we in contact met de buitenwereld (horen, zien, ruiken, voelen en proeven).

• Vestibulair systeem (evenwichtsorgaan): hiermee registreren we wat de stand is van ons hoofd in de ruimte.

• Proprioceptief systeem: Dit zijn de prikkels vanuit onze spieren en pezen. Hiermee wordt onder andere waargenomen waar ons lichaam is in de ruimte.

Ons verwerkingssysteem is niet perfect, het bevat systeemfouten

Bovenstaande drie systemen zijn verbonden met elkaar en geven ons stabiliteit in ons dagelijks handelen. Een stoornis op een van deze systemen zorgt ervoor dat de andere systemen uit balans raken.

Gevoeliger zijn geworden voor licht en geluid (zintuigelijk systeem) kan voor meer stress en spierspanning zorgen in het lichaam (proprioceptief). Dit laatste systeem wilt compenseren aan stabiliteit wat het zintuigelijk systeem op dat moment niet kan geven. Meer spierspanning zorgt echter voor meer complicaties, waardoor dit mechanisme gezien kan worden als een systeemfout.

Praktijkvoorbeeld:

Als je op een druk perron loopt zie je de mensen om je heen en kan je ze ontwijken. Soms voel je ze ook. Je ziet waar je heen kan lopen en dat geeft richting. Daarnaast geef ons evenwichtsorgaan en proprioceptief systeem stabiliteit in het wandelen (als alle systemen goed samenwerken).

Als je een stoornis hebt in het zintuigelijk systeem en overprikkeld bent op dit zelfde perron kan het zijn dat je juist instabiliteit voelt in je handelen. De prikkels worden niet goed gefilterd en je zintuigelijk systeem loopt vast. Je lichaam reageert en wilt compenseren wat het ene systeem niet kan bieden: stabiliteit. Er ontstaat een stressreactie. Je bouwt spierspanning op en je lichaam zet zich schrap. Door de stressreactie wordt je gevoeliger voor prikkels en kom je in een vicieuze cirkel terecht.

Binnen de Sensorische Integratie therapie wordt gekeken hoe de balans tussen deze systemen weer hersteld kan worden. Dit kan op verschillende manieren gebeuren:

• Exposure: binnen exposure ben je minder bezig met terughoudend zijn in prikkels opzoeken. Je gaat hierin de prikkels juist meer en meer aan.

• Aanpassingen in de omgeving: Het creëren van prikkelarme ruimtes of het gebruik van hulpmiddelen, zoals noise-cancelling koptelefoons, kan helpen om overprikkeling te verminderen. Met een behandelaar bespreek je wanneer een koptelefoon geschikt is of wanneer je het beter even kan laten.

• ASITT-methode: deze methode leert je de adequate oefeningen aan die regulatie bevorderen: het ligt er natuurlijk aan waar de stoornis in het systeem zit in welke oefeningen goed kunnen werken. De behandelaar neemt je hierin mee. Kijk op www.ASITT.nl voor meer informatie.

• Epiphora Methode: deze oefenmethode helpt bij het loslaten van de vecht- en vluchtmodus en bevordert de doorbloeding in lichaam en brein. Kijk op de epiphora pagina op deze site voor meer informatie.

Veel mensen zijn er niet bewust van dat er mogelijkheden zijn om het zenuwstelsel weer beter te laten reguleren. Ga hierover dus in gesprek met de huisarts of neem bijvoorbeeld contact op met een ergotherapeut in de buurt. 

Een behandelaar gaat dan soms, gekscherend gezegd, als loodgieter met je aan het werk. Waar het water uit het plafon komt hoeft niet de plek te zijn waar het lek zit. Samen met elkaar ga je opzoek naar waar de stoornis zit in het zenuwstelsel en wat een adequate behandeling is om de systemen weer samen te laten werken.

Blijf dus niet zitten met overprikkelingsklachten!